Obyczaje czasów PRL-u w historiografii
Analizując obyczaje polskie czasów PRL-u, należy sięgnąć po ten okres szczególnie ostrożnie. W okresie tym polska nauka prowadziła wiele zakrojonych, międzynarodowych badań o ogromnym znaczeniu.
Analizując treści badań prowadzonych przez zakłady etnografii powstające zaraz po II wojnie na gruncie katedr przedwojennych, zahaczamy po okres lat 1945 – 1989. Dodajmy, że rzecz dzieje się w PRL-u, który obecnie uznaje się „propagandowo” za okres przyczyniający się do zahamowania nauki.
Po okresie PRL-u przystąpiono do likwidacji obyczajów – rozpoczęto zamykanie ośrodków kultury służących dla pracowników i przystąpiono do budowy kraju dla elit
Zniszczenie ruchów książki, klubów książki, świetlic wiejskich i klubów, degradacja domów robotnika, rolnika, świetlic pracowniczych, dodatków socjalnych, zakładowych ośrodków, itd. przyczyniły się do degradacji kulturowej oraz zniszczenia obyczajowości tradycyjnej, doprowadzając do jej odkształcenia – teraz należy poznawać skutki tych przeobrażeń i ustalić, czy były one korzystne czy też nie.
Obyczaje w Polsce w ujęciu historiografii
Badania nad obyczajowością w Polsce prowadzone były w odniesieniu głównie do okresu od XVI do XVIII w., i też tylko z uwzględnieniem jedynie okresu saskiego. Por.: J. S. Bystroń, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce wiek XVI – XVIII, t. 1 i 2, PIW, Warszawa 1976.; Z. Kuchowicz, Z dziejów obyczajów w dawnej Polsce w wieku XVII i pierwszej połowie XVIII wieku, LSW, Warszawa 1957. Prace te stanowią całościowy opis wszystkich aspektów życia, których jednym z przejawów jest właśnie obyczajowość.
Badania Malinowskiego i Obrębskiego
Badania prof. Bronisława Malinowskiego pozwoliły na rozwój nowych badań reprezentowanych, chociażby przez prof. Józefa Obrębskiego (1905 – 1967) – ucznia Malinowskiego, który zajmował się studiami starych kultur, poszukując w ten sposób w dzisiejszych procesach społecznych ujęć zagadnień przeszłości. Por.: Anna Kutrzeba-Pojnarowa, Kultura ludowa i jej badacze. Mit i rzeczywistość, wyd. 1, LSW, Warszawa 1977, s.112 – 120.; R. Benedict, Wzory kultury, Warszawa 1998, s. 3 – 10.
Pojęcia i praktyka
Łączenie pojęć na poziomie interdyscyplinarnym, przy dzisiejszej komplikacji zjawisk i problemów, wymaga dostosowania skuteczniejszych narzędzi i uproszczonych technik w wyborze i ocenie procesów zmiany, w poszczególnych „wyższych wartościach” życia społecznego. Por.: J. Maternicki, Historiografia i kultura historyczna. Studia i szkice, t. 1, UW COM SNP (Prace Sekcji Historii Politycznej Polski Odrodzonej, t. XXVI), Warszawa 1990, s.38.
Społeczna akuszeria Poppera
Wtenczas, możemy wykonywać sensowne działania, wiedząc że ich cel pozostanie zgodny z nadchodzącymi zmianami bądź takową pozwoli zauważyć nauce i przyspieszyć poprzez to rozwój naszej wiedzy na temat PRL-u i przemian lat 80-tych. Postępowanie takie ma już swoją klasyfikację w określeniu „społeczna akuszeria”. Por.: K. R. Popper, Nędza historycyzmu, red. nauk. S. Amsterdamski, wyd. PWN, Warszawa 1999, s.56.
Trudności w analizie obyczajów
Trudność kolejną stanowi znaczenie praktyk życia codziennego i połączenie tak ustalonej wartości z obyczajowością wśród mieszkańców Polski w latach 1945 – 2004.
Daty nie są przypadkowe. Pierwsza to zakończenie II wojny światowej oraz zmiany terytorialne zachodzące w Państwie Polskim, a druga to moment wstąpienia do UE oraz szeroko pojęty początek procesu integracji wspólnotowej.
Obyczaje polskie są wspaniałe i warto je zgłębiać. Obok Irlandczyków, Polacy tworzą jedną ze wspanialszych kultur w Europie.
Polecam
Kopiec Gruszczyńskiego w Warszawie
Demokracja polska – czym jest?
Obyczaje i globalizacja – nowe wyzwania współczesnego świata
Najważniejsze jest ustosunkowanie się do wydarzeń obecnej doby, w szerokim zakresie ich rozumienia z ujęciem możliwie największego spektrum spraw oddziałujących na Polaków. Najbardziej właściwym pojęciem, ciągle pojawiającym się w mediach i dostępnej prasie oraz dyskusjach różnych osób jest globalizacja. W analizie uwzględnić należy, w globalnej strukturze, płaszczyznę kraju z jego całą kompozycją, sposób przetwarzania informacji oraz tendencje zarysowujące się, a mające bezpośrednią przyczynę w omawianym procesie ogólnoświatowym.
Publikacj warte uwagi:
R. Bartkowiak, Rozwój ludności świata i prawa nim rządzące, Warszawa 2001.; Z. Bauman, Globalizacja i co z tego dla ludzi wynika, Warszawa 2000.; A. Bąkiewicz (red. wyd. zb.), Gospodarka i społeczeństwo w dobie globalizacji, Warszawa 2000.; A. Budnikowski, Globalizacja a integracja, Warszawa 2000.; W. J. Cynarski, Proces globalizacji: Dialog kultur czy konflikt wartości, Rzeszów 2002.; S. P. Huntington, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawa 1997.; M. Kempy, G. Woroniecka, Religia i kultura w globalizującym się świecie, Kraków 1999.; A. Z. Makowiecki, G. Szwat-Gybłowska (red. wyd. zb.), Kultura, język, komunikacja: problemy globalizacji i kultur narodowych, Warszawa 2001.; J. Osiński (red. wyd. zb.), Globalna gospodarka – lokalne społeczeństwa: świat na progu XXI wieku, Warszawa 2001.
